Uczczono ofiary ludobójstwa

Obchody rozpoczęła msza święta w  intencji pomordowanych sprawowana przez księdza dziekana Macieja Wesołowskiego, proboszcza parafii Krzewina - ks. Mariana Podolskiego i proboszcza miejscowej parafii - ks. Janusza Dereczenika. Koncelebrze przewodniczył ksiądz dziekan. Ksiądz Janusz Dereczenik wygłosił homilię, w której podkreślił znaczenie chrześcijańskiej miłości i wybaczenia w prawdzie.

Dalsza część uroczystości odbywała się w sali gimnastycznej gimnazjum.

Po odegraniu hymnu państwowego uczestnicy wysłuchali ballady Lecha Makowieckiego „Wołyń 1943” z przejmującymi, chwytającymi za serce obrazami ludzkich przeżyć podczas tamtej tragedii (dostępna w Internecie – godna polecenia), po czym minutą ciszy uczcili pamięć pomordowanych.

Witające uczestników - przewodnicząca Komitetu Obchodów Janina Słabicka i dyrektor Gimnazjum w Jerzmankach Renata Mikołajów – ważność tej uroczystości podkreśliły cytując naszych wielkich Rodaków: „Naród, który odcina się od swej historii, który się jej wstydzi, który wychowuje młode pokolenie bez powiązań historycznych, skazuje się dobrowolnie na śmierć, podcina korzenie własnego istnieni.” – zacytowała ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego Janina Słabicka. „To przeogromne dziedzictwo krwi nie może być zapomniane i zlekceważone. Golgota Wschodu to próba ludzkich sumień, prawdziwe męczeństwo wiary, która domagała się wyznania przed ludźmi” – powtórzyła za błogosławionym Janem Pawłem II Renata Mikołajów. Chciałoby się jeszcze dodać stwierdzenie Zbigniewa Herberta: „Naród, który traci pamięć, traci sumienie” czy słowa Józefa Piłsudskiego: „Naród, który traci pamięć, przestaje być narodem – staje się jedynie zbiorem ludzi, czasowo zajmujących dane terytorium.” Warto się nad tym zastanowić.

Obszerny wykład Alfreda Janickiego na temat: Geneza nacjonalizmu ukraińskiego” poprzedziło wprowadzenie Janiny Słabickiej, w którym stwierdziła, że stan wiedzy historycznej naszego społeczeństwa o tym, co miało miejsce na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej w latach 1939 – 1947 jest katastrofalny, czego dowodzą sondaże CBOS. „To było zaledwie siedem dekad temu, a prawie połowa Polaków nic o tym nie wie. To zatrważające.” – powiedziała.

Józef Wyspiański, który od lat zajmuje się dokumentowaniem ludobójstwa w powiecie Przemyślany i wyniki swych prac zawarł w trzech wydanych książkach, prezentował na slajdach wybrane materiały dokumentalne.

W uroczystości uczestniczyło wielu świadków tamtych wydarzeń, które przeżyli w dzieciństwie. Oni też są ofiarami ludobójstwa. Wprawdzie uszli z życiem, ale przeżyta wówczas trauma żyje w nich do dziś i z trudem o tym mówią. Siłę, by o tym opowiedzieć, znalazła w sobie Leontyna Brandenburg ze Sławnikowic. „Tak bardzo się cieszę. Taka jestem szczęśliwa. Mam już 81 lat. Myślałam, że już nie doczekam chwili, kiedy będę mogła publicznie mówić o tym, co wtedy przeżyłam i czego byłam świadkiem. Dziękuję za zorganizowanie tej uroczystości i za zaproszenie mnie.” – powiedziała z wielkim wzruszeniem, po czym opowiedziała o mordowaniu we wsi Netreba, parafia Okopy, w powiecie Sarny, w województwie Wołyńskim.

„Choć nie pochodzę z tamtych terenów, o tych wydarzeniach wiedziałem wiele – powiedział wójt Kazimierz Janik – Jednak dopiero dzisiaj odczułem ten ogrom tragedii. Będę wspierał tych, którzy chcą to upamiętniać. To historia naszego narodu, a historii należy pamięć.”

Program słowno-muzyczny przygotowany przez młodzież gimnazjum po kierunkiem dyrektor Renaty Mikołajów i polonistki Małgorzaty Cofty, na który złożyły się fragmenty wspomnień świadków, pisane przez Kresowian wiersze i tematycznie związane z nimi utwory muzyczne, wycisnął niejedną łzę wzruszenia. Należy podkreślić, że zaangażowanie młodzieży było znacznie szersze – docierali do ludzi, którzy przeżyli mordowanie, rozmawiali z nimi, spisywali ich przeżycia. Całym tym działaniem kierowała nauczycielka historii Katarzyna Brauza.

Całości dopełniała scenografia: brzozowy krzyż i złamane róże symbolizujące złamane życie setek tysięcy ludzi oraz wystawa „Wołyń czasu zagłady 1939 – 1945”.

Pracownicy gimnazjum włożyli wiele trudu, by godnie przyjąć gości i zapewnić im przyjazne warunki - oddzielony kącik kawowy, domowe ciasta, owoce.

Na zakończenie uroczystości - przed odśpiewaniem „Roty” - każdy uczestnik złożył przy krzyżu płonący znicz – symbol pamięci.

Organizatorem uroczystości był Komitet Organizacyjny Obchodów 70 Rocznicy Ludobójstwa Dokonanego przez OUN-UPA na Kresach II Rzeczypospolitej zawiązany z inicjatywy przewodniczącej Rady Gminy Zgorzelec Janiny Słabickiej. W prace Komitetu zaangażowali się ludzie, którzy uważają, że zbrodni wołyńsko – galicyjskiej należy się pamięć, a rodzinom, które dotknęła ta zbrodnia, prawda o niej. Dotychczas w składzie Komitetu działają: Renata Mikołajów, Anna Kotlarek, Małgorzata Gorczyca, Rafał Jasiul, Katarzyna Brauza, Małgorzata Cofta, Marta Kruszyńska, Stanisław Hrehorów, Wojciech Dobrołowicz, Józef Dziurman, Kazimierz Słabicki, Violetta Danowska, Piotr Burlikowski. Patronat honorowy nad działalnością Komitetu objął wójt Kazimierz Janik.

Komitet ma w planie kolejne działania, z których najbliższe i największe to postawienie na terenie gminy obelisku upamiętniającego ofiary ludobójstwa. Wszystkich, którzy jak błogosławiony Jan Paweł II uważają, że „Świadomość własnej przeszłości pomaga nam włączyć się w długi szereg pokoleń, by przekazać następnym wspólne dobro – Ojczyznę” zapraszamy do współpracy.