Trudno sobie wyobrazić wszechstronne funkcjonowanie współczesnego miasta pozbawionego tego rodzaju instytucji. Realizacji tych właśnie zadań służy powołanie do życia Muzeum Łużyckiego w Zgorzelcu.
Jednym z aspektów jego działalności będzie prezentacja sylwetek Serbołużyczan związanych z Polską swoją drogą życiową.
Projekt powstania instytucji został zainicjowany przez Polskie Stowarzyszenie Euroopera już w 2001 r. i zyskał poparcie władz samorządowych oraz mieszkańców powiatu zgorzeleckiego.
Celami badawczymi Muzeum Łużyckiego w Zgorzelcu są przede wszystkim:
1) Słowianie na Łużycach od wczesnego średniowiecza do XIII wieku,
2) Historia Miasta Zgorzelca od 1945 r. do czasów najnowszych.
W budynku, w którym będzie znajdować się Muzeum Łużyckie przewidziane są cztery sale wystawowe. Według wstępnej koncepcji trzy przeznaczone będą do zorganizowania wystaw stałych , jedna do wystaw czasowych. Planowane wystawy stałe to:
- wystawa zbiorów archeologicznych terenów Polskich Górnych Łużyc ,
- wystawa etnograficzna - wnętrze chaty łużyckiej, przedmioty codziennego użytku,
- wystawa "Wybitni Serbołużyczanie"
- Zgorzelec i jego mieszkańcy po 1945 r.
Wiele instytucji i osób zobowiązało się do udzielenia pomocy merytorycznej oraz
przy gromadzeniu zbiorów. Są to między innymi: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytut Archeologii i Etnologii PAN we Wrocławiu, Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Związek Łużyckich Serbów , Stowarzyszenie Gmin Polskich EUROREGIONU NYSA, Profesor Hanna Kóčka – Krenz z Instytutu Prahistorii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ponadto swoją pomoc zadeklarowały: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze oraz Muzeum Ceramiki w Bolesławcu.
Do Muzeum w przyszłości zostaną przekazane ruchome zabytki archeologiczne pozyskane przez Pracownię Archeologiczno- Konserwatorską "ARGO" z Jeleniej Góry. Firma ta prowadziła szereg archeologicznych badań ratowniczych na terenie miasta Zgorzelec. Ponadto Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego prowadził badania, będące częścią programu badań weryfikacyjnych stanowisk średniowiecznych na terenie polskich Górnych Łużyc. Ww. instytut zobowiązał się do przekazania materiałów z badań w depozyt Muzeum Łużyckiego.
Muzeum Łużyckie, jako muzeum regionalne będzie odgrywało ogromną rolę w gromadzeniu resztek dóbr kultury i śladów z przyszłości Łużyczan. Będzie również instytucją kulturotwórczą i placówką badawczą mającą wpływ na rozwój miasta.
Adaptacja budynku przy ul Daszyńskiego 15 kosztowała 1.095.734,14zł. Powierzchnia użytkowa obiektu to 438 m 2.
